Utrecht Üniversitesi’nden Msc. Wilfred de Graaf’ın katılımıyla "Ebced Sayı Sistemi Çalıştayı" Gerçekleştirildi
29 Mayıs 2025 Perşembe günü saat 10.00’da, Mehmet Akif Ersoy Derslikleri ED-K1-9 nolu amfide Utrecht Üniversitesi’nden Msc. Wilfred de Graaf’ın katılımıyla “Ebced Sayı Sistemi Çalıştayı” düzenlendi. Sunum süresince Dr. Öğr. Üyesi İrem Aslan Seyhan, konuğumuz Wilfred de Graaf’a anlık çeviri desteği sağlayarak öğrencilerin içeriği daha iyi takip etmelerine yardımcı oldu. Ayrıca İngilizce Mütercim Tercümanlık bölümü öğrencileri de konuşmacımız ve katılımcılar arasındaki diyaloglarda çeviri yaparak etkinliğimize önemli katkı sundular.
Çalıştayda, Orta Çağ İslam dünyasında kullanılan ve harflere sayısal değerler atayan Ebced sistemi detaylı bir şekilde ele alındı. Katılımcılara, sistemin mantığını anlamalarını kolaylaştırmak amacıyla çeşitli alıştırmalar içeren çalışma kâğıtları dağıtıldı. Bu belgelerde, her Arap harfinin karşılık geldiği sayı değeri gösterildi. Ayrıca Ebced sisteminin, adını Arap alfabesinin belirli bir diziliminden aldığı bilgisi paylaşıldı. (Ebced; elif, be, cim, dal: 1,2,3,4) Ebced sisteminde sayıların sağdan sola yazıldığı ve rakamların yazılış şekillerinin kelimenin başında, ortasında ya da sonunda farklılık gösterebileceği vurgulandı. Bu bağlamda, Arap harfleri kullanılarak oluşturulan sayı formları tanıtıldı. Bu sayıların, tarihî bir astronomi aracı olan usturlab üzerinde de kullanıldığı bilgisi verildi.
Etkinlik iki bölümden oluştu. İlk bölümde, katılımcılara Ebced rakam sistemi öğretildi. İkinci bölümde ise, sistemin pratik uygulaması yapıldı. Öğrenciler, 1713/4 yıllarında yapılmış ve günümüzde Oxford Bilim Tarihi Müzesi'nde sergilenen bir usturlabın üzerindeki rakamları okuyarak öğrendiklerini pekiştirdiler. Bu uygulama, 41. enlemde yer alan İstanbul konumu ve 2000 yılına göre hazırlanmış bir Osmanlı usturlab modeline dayandırıldı. Ayrıca usturlab yapımında kullanılan derecelerin yer aldığı ve 1577 yılına ait olan tarihî bir tablo da öğrencilere sunuldu. Öğrenciler usturlab üzerindeki astronomik verileri ve bu tabloyu okuyarak çalıştayda edindikleri bilgileri uygulama deneyimi yaşadılar.
Çalışma kâğıtlarında yer alan alıştırmalar, öğrenciler tarafından ilgiyle ve keyifle çözüldü. Hesaplamalarda kullanılan 60’lık sistem örneklerle anlatıldı ve böylece Orta Çağ bilim dünyasının hesaplama yöntemlerinin günümüz bilim dünyasına etkileri gözler önüne serildi.
Program sonunda Msc. Wilfred de Graaf’a katkılarından dolayı teşekkür belgesi takdim edildi.
Çalışma kâğıtlarında yer alan alıştırmalar, öğrenciler tarafından ilgiyle ve keyifle çözüldü. Hesaplamalarda kullanılan 60’lık sistem örneklerle anlatıldı ve böylece Orta Çağ bilim dünyasının hesaplama yöntemlerinin günümüz bilim dünyasına etkileri gözler önüne serildi.
Program sonunda Msc. Wilfred de Graaf’a katkılarından dolayı teşekkür belgesi takdim edildi.