Bartın Üniversitesi Felsefe Bölümü tarafından 27-28 Ekim 2022 tarihlerinde düzenlenen Bilim tarihi Usturlap Çalıştayı, Utrecht Üniversitesi'nden Prof. Dr. Jan P. Hogendijk, Msc. Wilfred de Graaf ve Tom Reijngoudt'un katılımlarıyla Bartın Üniversitesi Kutlubey Yerleşkesi Kütüphanesi Toplantı Salonu'nda gerçekleşmiştir. İlk oturum 27 Ekim Perşembe günü saat 10:15'te Felsefe Bölümü Öğretim Üyesi ve Bilim Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi İrem Aslan Seyhan’ın konuşmacıları tanıtmasıyla başlamıştır.  İlk oturumda Utrecht Üniversitesi Matematik Bölümü’nden ünlü matematik tarihçisi Prof. Dr. Jan P. Hogendijk, "Usturlab ve Yapımı Hakkında: Takiyüddin ibn Ma'ruf" isimli konuşmasını sunmuştur. Prof. Hogendijk bu konuşmada katılımcılara 16. Yüzyılda yaşamış ve İstanbul’daki gözlemevinin müdürlüğünü yapmış bir Osmanlı astronomu olan, Takiyüddin ibn Ma’ruf hayatı ile ilgili bilgiler vermiş ve onun usturlap yapımı ile ilgili eserini tanıtmıştır. Prof. Hogendijk, Takiyüddin’in kendi el yazısıyla yazılmış olan nüshanın bugün Kandilli Rasathanesi kütüphanesinde mevcut olduğundan ve bu nüshanın bilim tarihçileri tarafından şimdiye dek incelenmediğinden bahsetmiştir. Prof. Hogendijk bu metni Uthrecht üniversitesinde doktora öğrencisi Hüseyin Şen’e tez olarak yaptırdığından bahsetmiştir. Prof. Hogendijk konuşmasında metindeki usturlabı inşa etme yöntemlerini ve sayısal tabloları tanıtmıştır. Prof. Hogendijk sözlerini Türk bilim tarihinin ve kültür mirasının yeni nesiller tarafından anlaşılmasının önemini vurgulamıştır. Konuşmasının ardından Prof. Hogendijk’a katılım belgesi Rektör yardımcısı ve Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sedat Yazıcı tarafından takdim edilmiştir. Öğle yemeğinin ardından ikinci oturum 13:30’da Msc. Wilfred de Graaf’ın “Usturlabın Kullanımı” hakkındaki konuşmasıyla devam etmiştir. Graff öncelikle usturlabı tanıtmıştır. Usturlab, Güneş’in ve yıldızların Dünya etrafındaki görünür hareketlerinin görselleştirilebildiği taşınabilir bir astronomik alettir. Çalıştay katılımcılarına İstanbul enlemi için tasarlanmış birer usturlap modeli ve çalışma kâğıtları dağıtılmıştır. Usturlabın kullanımı ile ilgili bir girişten sonra, katılımcılar gruplar halinde zamanı belirleme, Güneşin ve yıldızların konumlarını ve yönlerini bulma üzerine alıştırmalar yapmışlardır. İlk alıştırmada katılımcıların kendi doğum günlerindeki gün ışığı uzunluğunu hesaplamaları istenmiştir. İkinci alıştırmada ise katılımcılardan yerel saati hesaplamaları istenmiştir.  Prof. Hogendijk, Wilfred de Graaf ve Tom Reijngoudt öğrenciler arasına dağılarak öğrencilere tek tek yardımcı olmuştur. Bartın Üniversitesi Mütercim tercümanlık bölümünden görevlendirilmiş öğrenciler bu esnada hocalara öğrencilerle birebir iletişim noktasında yardımcı olmuşlardır. Çalıştay sonunda usturlap modeli ve çalışma kâğıtları katılımcılara armağan edilmiştir. Böylelikle katılımcıların bu aleti arkadaşlarına ve aile üyelerine açıklamaları teşvik edilmiştir.

28 Ekim Cuma günüyse saat 11:00’da Tom Reijngoudt'un “Ebcet Rakam Sistemi” adlı konuşması gerçekleşmiştir. Bu çalıştayda katılımcılar öncelikle İslam medeniyetindeki bilim insanlarının ebced adı verilen Arap alfabetik sayı sisteminde sayıları yazma yöntemini öğrenmiştir. Daha sonra katılımcılar birinci alıştırma olarak Takiyüddin’in usturlabı üzerinde bulunan ve ebced rakamları ile yazılmış olan sayıları okumuşlardır. Bu alıştırmayla katılımcıların bu enstrümanı daha iyi anlamaları amaçlanmıştır. Daha sonra katılımcılardan birinci günün ilk oturumunda anlatılan Takiyüddin’in metnindeki astronomik tablolarda bulunan ve 60’lık sistemde yazılmış ebcet rakamlarını okumaları istenmiş ve son olarak doğru cevaplar temin edilmiştir. Böylelikle bu üç oturum arasındaki ilişki son oturumda gözler önüne serilmiştir. Tüm çalışma notları ve fotokopiler Hollandalı hocalar tarafından sağlanmış ve katılımcılar bu materyalleri evlerine götürebilmiştir. Böylece öğrencilere bazı ev ödevleri vermek de mümkün olmuştur. Etkinlik boyunca öğrencilerle tek tek ilgilenen Prof. Dr. Jan Hogendijk’in derin bilimsel birikimi ve mütevazı kişiliği dikkat çekmiş ve hayranlık uyandırmıştır. Etkinliğe Bartın Üniversitesi Felsefe Bölümü, Matematik Bölümü, Matematik Eğitimi Bölümü hocaları ve öğrencileri sınıflar halinde katılmıştır. Adı geçen bu bölümlerin yanı sıra elbette çeşitli bölümlerden ilgili öğrenciler de etkinliğe katılım sağlamıştır. Üniversite öğrencilerimizin yanı sıra ilk oturumda dış paydaş olarak Bartın Merkez İmam Hatip Ortaokulu 8. sınıf öğrencileri de Matematik öğretmeni Yadigar İnaloğlu, İngilizce öğretmeni İskender Korkut ve Sosyal Bilgiler öğretmeni Ramazan Demirkıran ile birlikte katılım göstermiştir.  Çalıştay kapandıktan sonra Felsefe Bölümü tarafından katılımcılarımıza ve etkinliğin düzenlenmesinde emeği geçen Dr. Öğretim Üyesi İrem Aslan Seyhan hocamıza teşekkür belgeleri sunulmuştur.